Jeszcze w czerwcu 2014 roku, a więc półtora roku temu, cena baryłki ropy naftowej z norweskiej rafinerii Brent kosztowała około 105 dolarów. Dziś kosztuje ona około 40 dolarów. Tak duży spadek cen i utrzymywanie się ich na niskim poziomie powoduje, że cały sektor wydobywczy Norwegii znalazł się w sporych tarapatach. A wraz z nich ogromna flota jednostek obsługujących platformy wydobywcze, jakimi dysponuje ten kraj. Na wielu z tych statków pracują polscy marynarze.
Szacuje się, że przemysł wydobywczy generuje około 20 proc. dochodów budżetu Norwegii. Jest to także sektor stwarzający dziesiątki tysięcy miejsc pracy. Większość z firm utrzymujących się z wydobywania surowców spod morskiego dna Morza Północnego znajduje się w Stavanger i innych ośrodkach rozrzuconych na zachodnim wybrzeżu. Tam również mają swoje siedziby armatorzy jednostek typu offshore.
Średni poziom bezrobocia w Norwegii utrzymuje się na bardzo niskim poziomie 4,6 proc. Ale okolice Stavanger to już inna bajka, ponieważ wraz z poszukiwaniem przez firmy wydobywcze oszczędności wiele osób straciło tam pracę a w ostatnim czasie wzrost bezrobocia w tym regionie wyniósł aż 72 proc.
Największa norweska kompania wydobywcza Statoil szacuje, że w ciągu ostatnich osiemnastu miesięcy wpływy ze sprzedaży surowca spadły o 60 proc. Nic zatem dziwnego, że ostatnie dostępne dane finansowe firmy, czyli te za III kw. 2015 roku, są mocno rozczarowujące. Jak czytamy w komunikacie szefa Statoil Eldara Saetre, zysk operacyjny netto w tym okresie wyniósł 7,3 mld NOK przy 17 mld NOK w analogicznym okresie roku 2014. Znaczący spadek zysku nastąpił pomimo 10 proc. wzrostu wydobycia ropy naftowej z norweskiego szelfu w porównywanych okresach.
Sytuacja ta ma oczywiście swoje negatywne konsekwencje w sektorze statków typu offshore. Zdaniem Norweskiego Związku Armatorów, na jednostkach tych pracuje ok. 17 tysięcy marynarzy, a wielu z nich to Polacy. Tymczasem wraz z zawieszaniem działalności kolejnych platform wydobywczych zmniejsza się także popyt na offshory. Tylko w listopadzie 2015 r. jeden z największych armatorów działających w tym sektorze, firma Deep Sea Supply, wyłączył z ruchu jedną czwartą swojej liczącej 40 statków floty. Właściciel Deep Sea Supply, norweski miliarder John Fredriksen, zapowiedział kolejne cięcia, jeśli ceny ropy nie pójdą w górę.
Chociaż majątek prywatny Fredriksena szacowany jest na 10 mld dolarów, jednak obecna sytuacja na rynku przerasta nawet jego możliwości finansowe. Inna firma z jego imperium, światowy potentat wydobywczy Seadrill, zanotowała w III kw. 2015 roku aż 1,9 mld dolarów strat i pospiesznie pozbywa się na złom najstarszych platform wiertnicznych. W ciągu ostatnich 14 miesięcy na całym świecie zezłomowano ich już 44, czyli więcej niż w całej historii kompanii. W następnych 9 miesiącach pracy zaprzestanie kolejnych 27 platform Seadrill.
Jak twierdzi Sturla Henriksen, prezes Norweskiego Związku Armatorów, w całym 2015 roku, z ogólnej floty 630 statków typu offshore, pracujących u wybrzeży Norwegii lub w obcych czarterach, aż sto jednostek zostało uwiązanych na przymusowe długotrwałe postoje. Wielu z właścicieli tych statków ma ogromne kłopoty ze spłatą kredytów podjętych na ich zakup.
Niestety, prognozy na 2016 rok w sektorze offshorowym są jeszcze gorsze. „Spodziewamy się jeszcze gorszych warunków działania w sektorze wydobycia ropy naftowej i gazu i dotknie to szczególnie statki typu OSV (offshorowe jednostki pomocnicze) oraz platformy wydobywcze. Nastąpi zatem wzrost zaległości w spłatach kredytów armatorów” – mówi Terje Turnes, szef oceny ryzyka w czołowym norweskim banku DNB.
Wtóruje mu Hans Kjelsrud z również mocno obecnego na rynku żeglugowym norweskiego banku Nordea. „Jeśli niskie ceny ropy naftowej będą się utrzymywać, to dla wielu naszych kredytobiorców oznacza to poważne problemy” – twierdzi Kjelsrud.
Sturla Henriksen uważa, że jakiekolwiek prognozowanie rynku w obecnych czasach jest praktycznie niemożliwe. „Niewiele możemy tu zrobić. Nie mamy przecież wpływu na ceny ropy” – podsumowuje Henriksen.
Krzysztof Gogol